PROCES KONTROLI SPOŁECZNEJ
Przyjąwszy, że procesy kontroli społecznej są wskaźnikiem dążenia do utrzymania określonego ładu społecznego, możemy nasze pytanie wyrazić następująco: czy w najprostszym typie społeczeństw ludzkich spotykamy się z Ładem Świadomym, a nie wynikającym tylko z identyczności przeżyć, doświadczeń i zachowań wszystkich uczestników społeczeństwa z osobna, tj. z Ładem Mechanicznym? Parafrazując St. Ossowskiego można porównać oba typy ładu do dwóch sal tanecznych. W pierwszej sali zgodny taniec wynika z oglądania się na partnera, partnerkę i na sąsiadów oraz uwzględniania ich aktualnych i przewidywanych reakcji. W drugiej wszyscy tańczą zgodnie dlatego, że zostali nauczeni dokładnie takich samych ruchów i do precyzji w wykonaniu jest im niepotrzebne towarzystwo innych. O pierwszym powiemy, że jest to taniec ludzi żywych, o drugim, że jest to taniec automatów.